พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฎิกวรรค [11. ทสุตตรสูตร] ธรรม 4 ประการ
(ง) ธรรม 4 ประการที่เป็นไปในฝ่ายเสื่อม คืออะไร
คือ โยคะ1 (เครื่องเกาะเกี่ยว) 4 ได้แก่
1. กามโยคะ (โยคะคือกาม)
2. ภวโยคะ (โยคะคือภพ)
3. ทิฏฐิโยคะ (โยคะคือทิฏฐิ)
4. อวิชชาโยคะ (โยคะคืออวิชชา)
นี้ คือธรรม 4 ประการที่เป็นไปในฝ่ายเสื่อม
(จ) ธรรม 4 ประการที่เป็นไปในฝ่ายคุณวิเศษ คืออะไร
คือ วิสังโยคะ2 (ความพราก) 4 ได้แก่
1. กามโยควิสังโยคะ (ความพรากจากกามโยคะ)
2. ภวโยควิสังโยคะ (ความพรากจากภวโยคะ)
3. ทิฏฐิโยควิสังโยคะ (ความพรากจากทิฏฐิโยคะ)
4. อวิชชาโยควิสังโยคะ (ความพรากจากอวิชชาโยคะ)
นี้ คือธรรม 4 ประการที่เป็นไปในฝ่ายคุณวิเศษ
(ฉ) ธรรม 4 ประการที่แทงตลอดได้ยาก คืออะไร
คือ สมาธิ 4 ได้แก่
1. หานภาคิยสมาธิ (สมาธิฝ่ายเสื่อม)
2. ฐิติภาคิยสมาธิ (สมาธิฝ่ายดำรง)
3. วิเสสภาคิยสมาธิ (สมาธิฝ่ายวิเศษ)
4. นิพเพธภาคิยสมาธิ (สมาธิฝ่ายชำแรกกิเลส)
นี้ คือธรรม 4 ประการที่แทงตลอดได้ยาก
(ช) ธรรม 4 ประการที่ควรให้เกิดขึ้น คืออะไร
คือ ญาณ3 4 ได้แก่
1. ธัมมญาณ (ความรู้ในธรรม)
2. อันวยญาณ (ความรู้ในการคล้อยตาม)
